Uw merrie is drachtig, gefeliciteerd! Waar moet u allemaal op letten bij de partus (= geboorte)?
De drachtduur van een merrie bedraagt tussen de 320 tot 360 dagen, gemiddeld 11 maanden. De uier van de merrie zwelt op enkele dagen tot weken vóór de geboorte. Begint het paard met kegelen (= wasachtige druppels aan de spenen), dan vindt de geboorte meestal binnen 24 uur plaats. Andere voortekenen zijn het verslappen van de vulva en de banden van het kruis.
Het geboorteproces is onder te verdelen 3 fases:
1. Ontsluitingsfase
Dit is de eerste fase: de baarmoeder begint samen te trekken en het veulen gaat draaien in de goede positie. De merrie wordt onrustig, ze kan wat gaan zweten en kolieksymptomen vertonen.
2. Uitdrijvingsfase
Deze fase volgt op de ontsluitingsfase. De blauwe waterblaas klapt en het veulen draait met de voorbenen in het geboortekanaal naar de vulva. De merrie begint met persen en normaal gezien wordt het veulen binnen 20 minuten geboren. Een veulen in een normale ligging ligt in duikpositie: allereerst verschijnen de voorbenen, gevolgd door het hoofd en de rest van het lichaam.
3. Nageboorte
De placenta (= nageboorte) komt normaal gezien binnen een uur uit de merrie. Sommige merries hebben nog wat naweeën om de placenta eruit te krijgen.
Binnen 10 minuten breekt de navelstreng vanzelf door beweging van het veulen en/of de merrie. De merrie likt het veulen volledig schoon en droog. Het duurt ongeveer twee uur voordat het veulen zelf drinkt bij de merrie. De biest (= eerste moedermelk) is erg belangrijk voor de afweerstoffen voor het veulen. Mede dankzij de biest komt het meconium (= eerste mest van het veulen) er makkelijker af. Het meconium is donker, taai en kleverig.
Het geboorteproces van een merrie is een snel proces, waarin het helaas ook wel eens mis kan gaan. Wanneer moet u (direct) de dierenarts bellen?
– De merrie is minutenlang hard aan het persen, de waterblaas is geknapt maar er zijn geen twee hoefjes te zien. Veulens in afwijkende ligging kunnen in de meeste gevallen niet zonder hulp geboren worden. De dierenarts kan in de meeste gevallen helpen om het veulen goed te draaien.
– Red bag delivery: een donkerrode harde ‘zak’ met een stervorm komt naar buiten. De placenta laat los van de baarmoeder en het komt met de vruchtzak en veulen naar buiten. Snel bellen/ ingrijpen is van levensbelang voor het veulen!
– Placenta (= nageboorte) komt er niet af. Gemiddeld duurt het 45 minuten tot enkele uren. Is de placenta na 3 uur er nog niet af, dan is het belangrijk om contact op te nemen met de dierenarts. De merrie kan flink ziek worden als de nageboorte er niet af komt.
– De nageboorte is niet volledig. Controleer altijd of de nageboorte volledig af is om ziekte van de merrie te voorkomen.
Hoe controleert u de nageboorte? Zoek naar het gat waar het veulen uitgekomen is (zie stertje op de foto) en leg dat op de grond 
neer. Vervolgens zijn er twee uiteinden van de baarmoederhoornen en de navelstreng. Maak van de uiteinden een F-vorm (zie foto). Bij twijfel: bewaar de nageboorte in een emmer met een vochtige theedoek erover, zodat de dierenarts de nageboorte kan controleren.
Gezond veulen, en dan?
Het veulen is gezond geboren en de partus (= bevalling) is goed verlopen. Waar moet u op letten? Na de geboorte zijn de ogen open en moet de zuigreflex aanwezig. Het veulen ademt rustig en regelmatig. Na enkele minuten tilt het veulen het hoofd op en begint te schudden. Binnen 5 à 10 minuten gaat het veulen in borstbuik ligging liggen. Na een half uurtje begint het veulen te staan en meestal drinken de veulens binnen het uur tot anderhalf uur na geboorte de eerste melk. De meconium (= eerste ontlasting) komt meestal na 2 uur. Het kan zijn het veulen hier op perst. De eerste urine verschijnt pas na 9 uur.
Komt het veulen niet op gang, hangen de oren naar beneden, wil het veulen niet drinken etc.? Bel altijd de dierenarts als u het niet vertrouwt of als u twijfelt. Veulen zijn erg kwetsbaar en vooral de eerste uren zijn cruciaal. Een (extra) controle van de dierenarts is geen overbodige luxe
